Tất cả chúng ta đều biết, loa subwoofer được tạo ra để tái tạo dải trầm, nên đương nhiên nhiệm vụ của nó là dài trầm của cả hệ thống. Nhưng cụ thể là trầm thế nào và trầm đến đâu, để giải thích được câu hỏi này, chúng ta hãy bắt đầu với một thuật ngữ: LFE
Hiểu một cách cơ bản, LFE (Low Frequency Effect) là một kênh tín hiệu được mix vào nội dung trong quá trình sản xuất phim ở studio. Tín hiệu LFE là độc lập với các tín hiệu khác trong một hệ thống xem phim đa kênh.
Tín hiệu LFE có băng thông hẹp, tập trung vào dải tần số rất thấp đến dưới 20Hz, đây là dải tần số vượt ngoài ngưỡng nghe của tai người, và chỉ có thể cảm nhận được qua xúc giác như rụng động, hoặc áp lực vào lồng ngực. Vì vậy tín hiệu LFE thường được tái tạo bởi loa subwoofer. Lưu ý rằng LFE và tiếng bass của hệ thống là 2 khái niệm hoàn toàn khác nhau. Hãy xem biểu đồ dưới đây:
Bảng băng thông tần số được các studio quy định trong quá trình mixing
Chúng ta có thể thấy LFE là một kênh độc lập, băng thông hẹp từ 3 – 20Hz, các kênh LCR và Surround có băng thông lớn từ 20 – 20kHz, đây cũng là dải tần số nằm trong ngưỡng nghe của tai người, và cuối cùng là các kênh top level trong hệ thống immersive, có băng thông từ 40Hz đến 20kHz.
Trên thực tế, hệ thống loa xem phim sử dụng tại nhà lại có dải băng thông tần số khác, chứ ít khi nào đáp ứng đủ dải tần được mixing tại studio. Điều này còn phụ thuộc vào chuẩn mã hoá tín hiệu âm thanh mà bộ phim đó sử dụng, Dolby hay DTS. Dolby quy định rằng tất cả các kênh LCR, Surround và Immersive có dải tần số đáp ứng chỉ từ 80Hz trở lên, tín hiệu từ 80Hz trở xuống sẽ được đẩy vào kênh âm thanh gán cho loa subwoofer. Và điểm giao nhau này là 120Hz đối với DTS.
Hệ thống loa MKSound với subwoofer X12 có thể tái tạo lại hoàn chỉnh âm thanh của một chiếc phi thuyền cất cánh bay vào không gian
Điều này là hoàn toàn hợp lý, bởi theo tôi, tai người chỉ có thể phân biệt được hướng phát ra của nguồn phát có dải tần số từ 80Hz trở lên. Một chiếc loa được thiết kế để đáp ứng tần số 80Hz trở lên cũng có kích thước thùng loa nhỏ hơn, và chí phí thấp hơn, phù hợp với số đông hệ thống xem phim tại gia.
Đối với các hệ thống âm thanh xem phim cao cấp có nhiều loa subwoofer (multi-sub), việc này thậm chí còn phức tạp hơn bởi hệ thống bass management của các processor cao cấp như Trinnov Altitude 16 và Altitude 32 cho phép setup hệ thống 3 đường tiếng hoặc thậm chí hơn nữa. Gần đây, với công nghệ Waveforming, loa subwoofer có thể được sử dụng như thiết bị hút âm chủ động, giải quyết triệt để vấn đề Standing wave trong các phòng chiếu phim tại gia.
Kết luận
- Đối với studio, trong khi mixing một bộ phim, tín hiệu LFE đã được chỉ định rất rõ ràng cho loa subwoofer
- Đối với các hệ thống âm thanh xem phim tại nhà, loa subwoofer đảm nhiệm tín hiệu LFE, và gánh toàn bộ dải tần số dưới 80Hz của các kênh loa còn lại
- Đối với các dự án phòng chiếu phim tại gia sử dụng công nghệ Waveforming của Trinnov, các loa subwoofer ở tường phía sau đóng vai trò như là thiết bị hút âm chủ động.